Portakal, Citrus cinsi bir ağaç olan Citrus sinensis`i ve onun meyvesini tanımlar. Narenciye ailesinin bir üyesidir. İpek yolunun anadoludan geçtiği dönemlerde narenciye hindistandan civarından gelen ticari bir üründü. Ümit burnun keşfedilmesiyle ticaret yolları değişmiş, asya kıtasının avrupalı devletler tarafından sömürgeleştirilmesiyle portakal üretiminin tamamı Portakiz civarına yayılmıştır. Dilimize “portekizden gelen” anlamında “Portakal” olarak girmiştir.
Güney Anadolu, Doğu Karadeniz (Rize çevresi), Akdeniz çevresinde, Ege Bölgesi’nde Aydın civarında ve sıcaklık ortalaması 23° ila -3°C arasında olan yerlerde yetişir.
Tüm turunçgiller gibi, portakal ağacının da önde gelen isteği, sıcak iklimli bir yerde yetiştirilmektir. Portakal ağacının yetiştirildiği yerde sıcaklığın -2 derecenin altına düşmemesi iyi olur. Çünkü -9 derecenin altına düşen sıcaklıklarda ağaç donar ve ölebilir. Dayanamadığı en yüksek sıcaklıklar ise, 45 derece ve üzeridir.
Tüm turunçgiller gibi, portakal ağaçları en iyi; bol humuslu, derin, süzek (suyu iyi akıntılı) kumlu-tınlı, tınlı ya da killi-tınlı topraklarda yetiştirilir, iyice derinlere inen köklerinin oksijen gereksinimi fazla olduğundan portakal ağacı kesinlikle ağır topraklarda yetiştirilmemelidir. Portakal ağacının yetiştirildiği yerde taban suyunun yüzeyden 1,5 m. aşağıda olması gerekir. Aksi takdirde toprakta drenaj işlemi yapılmalıdır. Toprağın kirecine karşı da duyarlı olan portakal ağaçları için en uygun toprak pH’ı 5,5-6 olmalıdır.
Tüm turunçgiller gibi, portakal ağaçlarının da yıllık su gereksinimi toprak, iklim ve ağacın gelişmesine bağlı olarak 800-1.000 mm. arasında değişir. Sulama dönemi olan nisan ortaları ile ekim ortasındaki yedi aylık sürede, havaların çok sıcak ve kurak olduğu zamanlarda ağaçlara toplam 600-700 mm. su verilmesi gerekir.
SPRING NAVEL
Washington göbekli portakalın kardeşi olarak bilinen Spring Navel, aroması güçlü ve çok lezzetli bir portakal çeşididir. Washington'dan birkaç hafta sonra olgunlaşır ve hacim olarak Washington'dan daha büyüktür. Kabuk rengi ve meyve eti turuncu renge sahiptir.
Tüm turunçgiller gibi potakal ağaçlarına da şekil ve ürün budamaları uygulanır ve genellikle ağaçlara kase şekli verilir. Şekil budamasına, ağaçların ürün vermesiyle başlanır. Turunçgillerin budanması ustalık isteyen bir iştir. Budamanın, ağaçları iyi tanıyan kişiler tarafından yapılması olumlu sonuçlar verir. Portakal ağaçlarında kurumuş, ezilmiş, kırılmış, hastalanmış, yaralanmış, berelenmiş ve yaşlanmış dallar kesilip çıkarılmalıdır; ayrıca obur dalların kesilip ayıklanması da gerekir.
Tüm turunçgiller gibi, hepyeşil portakal ağaçları da topraktan çok fazla besin kaldırdığından gübreye gereksinimleri çok olur. Ağaçlara, bulunduğu ortam, yaş ve gelişmelerine uygun ve dengeli gübreleme yapmak için bütün bu faktörlerin ortak etkisini ortaya koyan yaprak ve toprak analizleri uygulanmalı, buna göre verilecek azotlu, fosfatlı ve potaslı kompoze fenni gübre miktarları saptanmalıdır. Ayrıca eksikliği duyuluyorsa ağaçlara magnezyum, demir, mangan ve çinko da verilmelidir. Portakal ağaçlarına, bu mineral gübrelerden başka 2-3 yılda bir, iyi yanmış çiftlik gübresi verilmesi de büyük yarar sağlar.
Tüm turunçgiller gibi, portakal ağaçları da çeşitlerine göre sonbahardan başlayıp kış sonlarına kadar, meyveler tam olgunlaştıkça hasat edilir. Hasatta, meyveler elle tutulup sapı bükülerek koparılır ya da daha iyisi keskin bir makasla kesilir. Hasat sırasında kesinlikle dal uçları kırılmamalı; meyve toplama işi açık, kuru, güneşli ve ılık havalarda yapılmalıdır. Meyvelerin üzerinde çiy ve kırağı varsa bunların kuruması beklenmelidir.
Fide Temini
Portakal yetiştiriciliği için öncelikle, kaliteli fidan üretimi veya temini gerekir. Ticari turunçgil fidan yetiştiriciliğinde en çok kullanılan yöntem, çöğür anaçları üzerine istenilen çeşidi göz aşısı ile aşılamaktır. Portakal ağaçlarından bol verim alınabilmesi için; bahçe tesisinde virüs ve virüs benzeri hastalıklardan temiz, anaç-kalem uyuşması iyi, nematodlardan ari, adına doğru, bir örnek ve hızlı gelişme gösteren sağlıklı fidanların kullanılması gereklidir.
Hasat süresi ekonomik olarak 45-50 gün'dür. Hasadın ilk 20 gününde saatte 6-8, daha sonraki günlerde saate 4-6 kez oda havasının değişmesi gerekir. Ayrıca hasat döneminde mantarın su isteği artar. Sık ve hafif sulama uzun aralıklı ve bol sulamaya tercih edilmelidir. Genel olarak hasat edilen mantar miktarı kadar su verilmesi uygun olur. Sulama işlemi hasat bittikten sonra yapılmalıdır. Sulamadan hemen sonra havalandırma yapılarak mantarlar üzerinde kalan su giderilmelidir.
ÖRTÜ TOPRAĞI HAZIRLIĞI
- Mantar yetiştiriciliğinde örtü toprağı, gelişen misellerin meyve verme aşamasına geçirilmesi için gereklidir.
- Ayrıca örtü toprağı kompostun kurumasını önler, dışarıdan gelebilecek hastalıklara karşı korur ve en önemlisi mantarın su ihtiyacını karşılar.
Mantar yetiştiriciliğinde temizlik koşullarına uyulmadığı ve gerekli önlemler alınmadığında, üretimde hastalık ve zararlılardan dolayı verim düşüklüğü kaçınılmazdır. Üretimde hastalık ve zararlıları en aza indirmek için şu önlemlere özen gösterilmelidir.
Karpuz tek yıllıktır ve yerde sürünerek gelişir. Gövde yayılarak gelişir, merkezden etrafa doğru 2-4 m arasında yayılabilir. Ana gövde kendi haline bırakılıp 80-100 cm olunca, dipten 4-5 adet yan sürgün gelişir. Yuvarlak gövde ve üzeri hafif tüylü, gövde rengi yeşil ve yeşilin tonlarındadır. Yaprakları kısa, ortabazen de uzunca bir sapla gövdeye bağlı, yaprakları oldukça derin, dilimli 3-5 loptan oluşur. Yaprak rengi açık yeşil, yeşil ve koyu yeşil olurken, yaprak altı daha mat bir renktedir.
Karpuz bitkisi, derin, iyi havalanabilen, su tutma kapasitesi yüksek olan, kumlu, kumlu-tınlı bünyeye sahip topraklarda iyi gelişir. Toprak pH’sı 6-7 arasında olması idealdir. Toprak hastalık ve zararlı etmenlerden temiz olmalıdır. Arazinin drenaj sorunu olamamalıdır. Taban suyu seviyesinin 1 metreden daha yukarı çıkmaması gerekir.